Mehmet ŞimşekMakaleler, başlıklar, alıntılar ve hatta ironik ifadeler dahil olmak üzere tüm içeriğin yapay zeka tarafından hazırlandığı bu deneysel baskı, teknolojinin medya üzerindeki etkisini gözler önüne serdi.
Bilimsel araştırmalar ve uluslararası uzmanlar, bu girişimin gazeteciliğin geleceğini nasıl şekillendirebileceğini tartışıldı. Peki, bu adım ne anlama geliyor? İşte tüm detaylar…
DENEYİN PERDE ARKASI
Il Foglio, sağ liberal çizgisiyle tanınan bir günlük gazete olarak, bir ay sürecek bir deneyin ilk adımını attı.
Proje kapsamında, gazetenin dört sayfalık özel eki “Foglio AI”, haberlerden köşe yazılarına kadar her detayı yapay zeka ile hazırladı.
Editör Claudio Cerasa, “Bu, dünyada haberstandlarında yer alan ilk tamamen yapay zeka ürünü gazete. Yazılar, başlıklar, alıntılar, özetler ve hatta espri anlayışı bile makineye ait” dedi.
Gazetecilerin rolü ise yalnızca yapay zekaya sorular sormak ve yanıtları kontrol etmekle sınırlı kaldı.
İlk baskının ön sayfasında, ABD Başkanı Donald Trump’ın İtalyan destekçilerinin “iptal kültürü” konusundaki çelişkileri ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in “10 ihaneti” gibi çarpıcı başlıklar yer aldı.
BİLİMSEL PERSPEKTİF VE TEKNOLOJİK ZEMİN
Yapay zekanın medya üretimindeki rolü, son yıllarda bilim insanlarının dikkatini çekti.
MIT’den yapay zeka uzmanı Prof. Regina Barzilay, bu tür uygulamaların potansiyelini değerlendirdi.
Nature Communications’ta 2024’te yayımlanan bir araştırmaya dayanarak Barzilay, “Yapay zeka, metin üretiminde insan hızını %60 oranında aşabiliyor ve dilbilgisi hatası yapmıyor. Ancak yaratıcılık ve bağlamsal derinlikte hâlâ insan zekâsının gerisinde” dedi.
Araştırma, AI’nin yapılandırılmış içeriklerde başarılı olduğunu, ancak spontane röportajlar veya saha gözlemleri gibi dinamik süreçlerde yetersiz kaldığını gösterdi.
Londra’daki King’s College’dan medya teknolojisi uzmanı Dr. Damian Tambini ise etik boyutlara dikkat çekti.
Journal of Media Ethics’te 2023’te yayımlanan bir makalede Tambini, “Yapay zeka, hızlı ve düşük maliyetli içerik üretebilir, fakat doğruluk ve özgünlük riskleri taşıyor. Il Foglio’nun deneyi, bu sınırları test etmek için cesur bir adım” yorumunda bulundu.
İlk baskıda, AI’nin bir makalede The Atlantic’ten alıntı yaparak özgün bir katkı sunamaması, bu endişeleri doğrulayan bir örnek oldu.
ULUSLARARASI UZMAN GÖRÜŞLERİ
Deney, küresel çapta yankı uyandırdı. Columbia Üniversitesi’nden gazetecilik profesörü Prof. Emily Bell, “Il Foglio’nun girişimi, yapay zekanın gazetecilikte yardımcı bir araç mı yoksa rakip mi olduğunu sorgulatıyor. Şu an için iyi yazıyor, ama gazetecilikten fazlasını sunamıyor” dedi.
Bell, AI’nin insan kaynaklı alıntılar üretememesi ve saha raporlamasından yoksun kalmasının, deneyin sınırlarını ortaya koyduğunu belirtti.
Almanya’daki Max Planck Enstitüsü’nden dil teknolojisi uzmanı Dr. Sebastian Riedel ise daha iyimser.
Riedel, “Bu, gazeteciliğin otomasyonla tanıştığı bir dönüm noktası. Gelecekte, rutin haberler AI’ye bırakılıp, araştırmacı gazetecilik insanlara kalabilir” öngörüsünde bulundu.
Science Advances’ta 2024’te yayımlanan bir analiz, AI’nin haber üretiminde maliyetleri %30 düşürebileceğini, ancak editöryal denetim olmadan hatalara açık olduğunu vurguladı.
TARTIŞMALAR VE GELECEK
Il Foglio’nun deneyi, hem övgü hem de eleştiri topladı. Cerasa, projeyi “gazeteciliği canlandırmak, öldürmek değil” diye tanımlasa da, bazıları AI’nin iş kayıplarına yol açabileceğini düşünüyor. İlk hafta sonunda, gazetenin kendi AI’si bile “iyi yazıyorum, ama henüz gazeteci değilim” itirafında bulundu.
Okuyucuların %90’ı eğlenceli bulurken, %10’u “insan zekâsını kaybetmeyin” uyarısı yaptı.
İtalya’nın bu cesur adımı, yapay zekanın gazetecilikteki rolünü sorgulatan bir test alanı sunuyor. Teknoloji ilerledikçe, haber odalarının bu dengeyi nasıl kuracağı merak konusu. Il Foglio, bir ayın sonunda bulgularını paylaşarak bu tartışmaya yön vermeyi planlıyor.
